१५ चैत, काठमाडौं । जोरपाटी बस्ने ५५ वर्षका दीपक सापकोटालाई एक हप्ताअघि रुघाखोकी र ज्वरोको समस्या देखियो । मौसमी रुघाखोकी लागेको अनुमान गरेर तीन दिन घरमै बसे, तर समस्या थपिँदै गयो । जिउ अत्यधिक दुख्ने, थकित हुने, घाँटी दुख्ने, श्वासप्रश्वासमा समस्या हुने र स्वरसमेत भासिँदै गएपछि उनी नजिकैको निजी अस्पताल पुगे ।
दमको समस्यासमेत भएका सापकोटालाई परीक्षणको क्रममा मौसमी फ्लू सँगै कोरोना संक्रमण भएको पुष्टि भयो । तत्काल नै आईसीयूमा राख्नुपर्ने अवस्था आएपछि स्वास्थ्यकर्मीले उनलाई टेकुको शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल रेफर गरे ।
बालाजु बस्ने शान्ति तामाङलाई पनि रुघाखोकी, ज्वरो, सुख्खा खोकी, घाँटी दुख्ने, शरीर र टाउको दुख्नेजस्ता समस्या देखियो । घरमै आराम गरेकी उनी पाँच दिनपछि सास फेर्नै गाह्रो हुने, लगातार खोकी लाग्ने र शरीर दुख्ने समस्या देखिएपछि सोमबार त्रिवि शिक्षण अस्पताल पुगिन् ।
तामाङलाई मौसमी फ्लू सँगै कोरोना संक्रमण भएको पुष्टि भएपछि हाल टेकुस्थित शुक्रराज अस्पतालमै उपचार गराइरहेकी छन् । हाल काठमाडौ उपत्यकाभित्र मौसमी रुघाखोकी सँगै कोरोना भाइरस फैलिरहेको छ । जसले ज्येष्ठ नागरिक, रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएका नागरिकलाई बढी असर गर्ने भएकाले आईसीयूमै राखेर उपचार गर्नुपर्ने अवस्था आउने चिकित्सक बताउँछन् ।
संक्रामक रोगको उपचार गरिने देशकै प्रमुख स्वास्थ्य केन्द्र टेकु अस्पतालमा एक हप्ताको बीचमा ९ जना सिकिस्त बिरामी भर्ना भएका छन् । कोरोना संक्र पुष्टि भएका उनीहरुलाई आईसीयूमा राखेर उपचार गर्नुपरेको अस्पतालका निर्देशक डा. युवानिधि बसौलाले जानकारी दिए ।
‘एक साताको बीचमा ९ जनालाई सघन उपचार कक्षमा राखेर उपचार गर्नुपरेको छ । हाल तीन जना आईसीयूमै छन्’, डा. बसौलाले अनलाइनखबरसँग भने, ‘सबै जना जेष्ठ नागरिक गम्भीर बिरामी नै भएर अस्पताल आइपुगेका छन् ।’
परीक्षण गर्दा कोरोना पुष्टि
हाल रुघाखोकी र ज्वरोले समुदायस्तरमा प्रकोपको रूप लिंदै गइरहेको छ । धेरैले रुघाखोकी र ज्वरोलाई सामान्य रूपमा लिँदा गम्भीर समस्या देखा परेको सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन बताउँछन् ।
डा. पुनका अनुसार समुदायस्तरमा फ्लु र कोराना भाइरस सक्रिय देखिएको छ । ‘मौसम परिवर्तनसँगै फ्लु भाइरस विशेषतः फेबु्रअरी–मार्च महिनामा सक्रिय हुन्छ ।
यस्तै कोरोना पनि अहिले सक्रिय देखिएकाले केही मानिसमा कडा लक्षण देखिएको छ’, डा. पुनले अनलाइनखबरसँग भने, ‘धेरैजसो व्यक्तिमा निमोनिया हुँदा अक्सिजन दिएरै उपचार गर्नुपर्ने अवस्था छ ।’ डा. पुन फ्लु र कोरोना भाइरससँगै देखिएकोले यसलाई ‘फ्लुभिड’ नाम दिन्छन् ।
उनका अनुसार यसको सबैभन्दा बढी असर दीर्घरोगी र ज्येष्ठ नागरिकमा परेको छ । यस्तै युवा र बालबालिकामा रुघाखोकी लामो समयसम्म रहने र छाती निरन्तर घ्यारघ्यार हुने नयाँ समस्या देखिएको छ ।
‘धेरैजसोलाई ८–१० दिन आराम गरेपछि स्वास्थ्यमा सुधार हुँदै जान पनि सक्छ । तर यी लक्षणहरू हाल धेरैमा केही कडा देखिएको छ । धेरैको स्वर समेत भासिएको देखिन्छ’, डा. पुनले भने ।
धुलिखेल अस्पतालमा आईसीयूमा रहेका पाँच जनामध्ये तीन जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको प्रयोगशालाका प्रमुख डा. राजीव श्रेष्ठ बताउँछन् । मौसमी रुघाखोकी र कोरोना संक्रमण एकैपटक हुँदा धेरै मानिसलाई गम्भीर अवस्थामा समेत पुर्याएको उनले जानकारी दिए ।
केही सातायता मौसमी रुघाखोकी लागेका मानिसलाई निको हुन धेरै समय लाग्नुले कोरोना भाइरस समुदायस्तरमै रहेको पुष्टि हुने डा. श्रेष्ठको भनाइ छ । अझै पनि कोरोना भाइरस सक्रिय रहेकाले सतर्कता अपनाउन र खोप लगाउन उनको सुझाव छ ।
चिकित्सकका अनुसार कोरोना संक्रमण बढ्न थालेको एकदेखि दुई हप्तापछि बिरामीको संख्या बढ्न सक्छ । अर्थात् आजभोलि अस्पताल भर्ना भएका बिरामी दुई हप्ताअघि संक्रमित भएका हुन् ।
सामान्य ज्वरो आएको र खोकी लागेका धेरै बिरामी परीक्षणको दायरामा नआएकाले आगामी दिनमा संक्रमितको संख्या बढेर अस्पताल भर्ना हुने संख्या बढ्नसक्ने डा. बसौलाको अनुमान छ ।
गत पुस महिनामा कोरोनाको अत्यधिक संक्रामक मानिएको ओमिक्रोन भेरियन्टको सबभेरियन्ट जेएन.वान फैलिएको थियो । तर राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले जिनोमी सिक्वेसिन्ङ नगर्दा कुन भेरियन्टले गर्दा संक्रमण भएको यकिन गर्न नसकिएको विज्ञ बताउँछन् ।
‘फेरि देखियो स्वाद र गन्ध थाहा नपाउने र स्वर भाँसिने लक्षण’
कोरोनाको ओमिक्रोन भन्दा अगाडिको भेरियन्टहरूमा मुख्य लक्षणको रूपमा देखिएको स्वाद र गन्ध हराउने लक्षण कोरोना संक्रमितमा फेरि देखिन थालेको डा. पुन बताउँछन् । पछिल्लो समय संक्रमण पुष्टि भएका अधिंकाश मानिसमा स्वाद र गन्ध थाहा नपाउने तथा स्वर समेत भाँसिएको अनुभव गरेको उनले बताए ।
संक्रमितमा स्वाद र गन्ध थाहा नपाउने, जाडो हुने तर ज्वरो धेरै नदेखिने, आँखाको गेडी दुख्ने, टाउको र शरीर दुख्ने, अत्यधिक थकान महसुस हुने र खोकी लाग्ने लक्षण समेत देखिएका छन् ।
‘कोरोना’ अब रहिरहन्छ
कोरोना भाइरस संक्रमित संख्या निरन्तर घटेकाले धेरैले यसलाई बिर्सिन पनि थालेका छन् । तर जनस्वास्थ्यविदहरू भने कोरोना महामारीकै रूपमा देखा नपरे पनि समाजमा सामान्य रूपमा घुमिरहने बताउँछन् ।
विगत चार वर्षमा नेपालमा कोरोनाका कारण १२ हजार जनाभन्दा बढीको मृत्यु भइसकेको छ । कोरोना भाइरस रोगका लागि स्थापित भइसकेकाले बेला–बेला फाट्टफुट्ट देखिने सम्भावना रहिरहेको डा. श्रेष्ठ बताउँछन् ।
‘कोरोना रुघाखोकी, हैजा वा दादुरा जस्तै गरी बसिरहन्छ । यसबारे सतर्कता अपनाउनुपर्छ’, धुलिखेल अस्पतालका प्रयोगशाला प्रमुख डा. श्रेष्ठ भन्छन्, ‘नयाँ–नयाँ भेरियन्ट आउँदा संक्रमण र त्यसबाट पर्ने गम्भीर असरबाट जोगिन खोप लगाउनुपर्छ ।’
नेपालको इतिहास हेर्दा पनि हैजा, क्षयरोग, एचआईभी, बिफर, इन्फ्लुएन्जा, दादुरा लगायत सरुवा रोग देखिएका छन्, जसले अहिले पनि फाट्टफुट्ट सताउने गरेको छ ।
विज्ञहरूका अनुसार नेपालमा साधारण रुघा–खोकीजन्य फ्लुका कारण बर्सेनि हजारौंको मृत्यु हुने गरेको छ । यस अर्थमा पनि कोरोना महामारीको अन्त्यको अनुमान गर्न नसकिने र नयाँ–नयाँ भेरियन्टको जोखिम कायम नै रहने जनस्वास्थ्यविद्को तर्क छ ।
यस्तै डा. पुनका अनुसार कोरोनाका नयाँ भेरियन्टको जोखिम सधैं रहन्छ । डा. पुन भन्छन्, ‘कोरोनासँग सतर्क रहनुपर्छ । ‘फ्लुभिड सम्भवत केही हप्ता समुदायमा निरन्तर देखिन सक्ने भएकाले आफ्नो स्वास्थ्यप्रति सजग हुने र थप फैलिनबाट रोक्न सबैको सामूहिक प्रयासको खाँचो अनिवार्य छ ।’
भाइरस परिवर्तनशील हुने गरेकाले इन्फ्लुएन्जा जस्तै कोरोनाभाइरस पनि मानव समुदायमा सधैं रहने संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. प्रभात अधिकारी बताउँछन् ।
‘अहिले नै कोरोना हराएर जानेवाला छैन । इन्फ्लुएन्जा जस्तै हामीसँगै रहनेछ । प्रत्येक वर्ष केही सानोतिनो आउन सक्छ । त्यसकारण प्रत्येक वर्ष अतिरिक्त खोप लगाउनुपर्ने देखिन्छ’, डा. अधिकारी थप्छन् ।
विज्ञका अनुसार कोरोनाको नयाँ–नयाँ भेरियन्ट फैलिरहेका कारण बुस्टर डोज चाँडोभन्दा चाँडो पाउनु अहिलेको महत्वपूर्ण आवश्यकता हो । नेपालमा दोस्रो मात्रा खोप लगाएको पनि दुई वर्ष पार गरिसकेको छ ।
ओमिक्रोन भेरियन्टको फैलने क्षमता तीव्र रहेकोले पूर्ण खोप लगाए पनि ९ महिनापछि त्यस्ता व्यक्तिको एन्टिबडी खस्कँदै जाने भएकोले तत्काल बुस्टर डोज दिनुपर्ने विज्ञको भनाइ छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयको पछिल्लो तथ्यांक अनुसार पूर्ण खोप लगाउनेको संख्या ८३.६ भने बुस्टर डोज अर्थात् तेस्रो मात्रा ३५.१ प्रतिशतले मात्रै लगाएका छन् । सरुवा रोग विशेषज्ञ पुन पनि नयाँ भेरियन्टलाई रोकथामका लागि जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना गर्नुपर्ने र स्वास्थ्य सतर्कतालाई अवलम्बन नै गर्नुपर्ने बताउँछन् ।
फ्लू र कोभिडको लक्षण उस्तै–उस्तै हुनेभएकाले परीक्षण गराउन पनि उनले सुझाव दिए । साबुन पानीले हात धुने, मास्क लगाउने जस्ता सावधानीका उपाय अपनाउँदा कोरोनाका साथै अरू रोगका लागि पनि सुरक्षित हुने भएकाले सधैं अपनाउनुपर्ने उनले बताए ।
घरमा कसैमा फ्लु वा कोभिड लक्षणहरू देखिए वा संक्रमणको शंका लागे परिवारका अरु सदस्यमा संक्रमण सर्न नदिनका लागि एकहप्ता–दश दिन अलग्गै बस्नुपर्छ ।
‘सामान्यत संक्रमण फैलिनुमा परिवारका सक्रिय सदस्यको मुख्य भूमिका रहेको भन्दै डा. पुन भन्छन्, ‘घर बाहिर सभा, सम्मेलन, सार्वजनिक स्थान र स्थल, कार्यालय आदि ठाउँबाट फर्केपछि साबुनपानीले राम्ररी हात धुनुपर्छ भने त्यस्ता ठाउँमा जाँदा सकेसम्म मास्क लगाउन छोड्नुहुँदैन ।’
Drevet av Echo RSS Plugin av CodeRevolution.
Nylige kommentarer